11 november 2018 | Bert MoormannDeze week presenteerde Aedes het onderzoek van Rigo over de relatie tussen het huisvesten van lage inkomens in sociale huurhuizen en de afnemende leefbaarheid. Volgens de onderzoekers van Rigo is er een direct verband tussen de instroom van lage inkomens in de sociale huur en de afnemende leefbaarheid.
Dit is nogal wat!
Ik ben geboren in een huurhuis van de ECW, de Emmer Centrale Woningbouwvereniging, één van de voorlopers van het huidige Lefier. Mijn vader was stukadoor, moeder werkte enkele ochtenden in de week als schoonmaakster. Mijn vader kluste nogal wat bij zodat ons gezin er een modaal inkomen op nahield. Naast ons woonden fabrieksarbeiders van de Enka. (Akzo) Even verderop in de blok woonde een afdelingschef van dezelfde werkgever. In de buurt woonden leraren, ingenieurs en arbeiders maar ook mensen met een bijstandsuitkering. De sociale huurhuizen werden bewoond door een klein plukje mensen met een hoog inkomen, een deel met middeninkomens en een deel lage met inkomens.
Nu wonen er in dezelfde straat alleen nog maar mensen met lage inkomens. Gescheiden mannen en vrouwen, mensen die arbeidsongeschikt zijn, mensen die in mijn tijd woonden bij een instelling en nog een paar mensen die een klein baantje hebben.
De sociale huur verandert. Kopen werd aantrekkelijker door soepelere hypotheekregels en lage rentes. Er zijn meer tweeverdieners dan vroeger die zich sneller een koophuis kunnen permitteren. We kenden zelfs een tijdje Premiewoningen, een subsidieregeling voor koopwoningen. Inkomenseisen en passend toewijzen werd ingevoerd waardoor corporaties hoofdzakelijk mensen bedienen met een laag inkomen.
Daarnaast veranderde ook de zorg. Vroeger woonde nagenoeg niemand zelfstandig met een verstandelijke beperking of een psychische aandoening. Vijfenzestigplussers vertrokken naar het bejaardentehuis. Nu wonen deze mensen gewoon in de wijk. Eigenlijk zoals het hoort maar kennelijk gaat het niet goed.
Er veranderde nog meer. Als je niet mee kon in het alsmaar complexer wordend werk in een regulier bedrijf kon je aan het werk in een sociale werkplaats. Of, als je er voor in aanmerking kwam, kon je naar de dagbesteding. Dit kan vanaf 2015 bijna niet meer.
Is er een relatie tussen deze geschetste veranderingen en de huidige stand van de leefbarometer in de straat waar ik tot mijn 23e woonde? Absoluut!
De lage inkomens in de sociale huur hangen nauw samen met beperkingen die mensen hebben. In een wijk met sociale huurhuizen wonen meer mensen met een beperking dan in wijken met veel koophuizen. Het hebben van een beperking gaat vaak hand in hand met het verdienen van een laag inkomen. Mensen met een beperking wonen zelfstandig maar krijgen niet de begeleiding die ze nodig hebben en hebben geen toegang tot normaal of beschut werk.
En hier gaat het mis.We overschatten de zelfredzaamheid van deze groep mensen. We verwachten dat ze zichzelf woonvaardigheden aanleren waar de ouders dit hebben nagelaten. We verwachten dat ze het huishoudboekje op orde hebben terwijl ze niet kunnen lezen of schrijven. We verwachten dat ze de gordijnen om 8 uur ’s ochtends hebben geopend terwijl ze niet hoeven te werken. We verwachten dat ze na 22 uur stil zijn terwijl ze altijd kunnen uitslapen. We verwachten dat ze de medicatie innemen terwijl ze geen klok kunnen kijken. We verwachten dat ze een keukentafelgesprek kunnen voeren terwijl er van gelijkwaardigheid geen sprake is. We verwachten dat ze blijven solliciteren terwijl ze al lang weten dat er geen werk bestaat dat ze aan kunnen.
En ja, er is inderdaad ook een groepje dat niet wil. Verdiep je eens in de mensen met een beperking en je zult er achter komen dat er meer mensen zijn die niet kunnen dan die niet willen.
En wat is de oplossing die de brancheorganisatie van de woningcorporaties, Aedes, oppert? Meer dure huur, en koopwoningen realiseren tussen de sociale huur. Dan verbetert de leefbaarheid omdat de rijkere bewoners het gedrag compenseren van de armere bewoners.
Symptoombestrijding van de bovenste plank. Je lost niets op maar beïnvloedt uitsluitend de statistiek. Windowdressing of kop-in-het-zand politiek. Het gemiddelde gaat regeren terwijl de kwetsbare mensen zich nog eenzamer gaan voelen. En uiteraard vindt Aedes direct dat het kabinet aan zet is om woningcorporaties meer ruimte te geven. Er is ruimte genoeg. En schiet niet direct in de actiestand maar zorg dat anderen hun taken serieus oppakken. Het wordt tijd dat Aedes de blik wat meer gaat richten naar de bondgenoten op het gebied van zorg en werk dan naar Den Haag.
Wil je de oorzaken van de verslechterde leefbaarheid aanpakken dan is er meer nodig dan een aantal stenen te stapelen of te verslepen. Wat veel corporaties nalaten maar zouden moeten doen is het bouwen van woonvormen voor mensen met een beperking of mensen die uitstromen uit beschermd wonen. Dit gebeurt nog te weinig.
Zorg dat mensen overdag aan het werk zijn. Dan heeft hun leven weer betekenis en neemt de eigen trots weer toe. Dan regeren rust, regelmaat en reinheid waardoor het woongenot voor de hele buurt weer toeneemt. Voor mensen waarvoor een reguliere baan niet is weggelegd moeten de sociale werkplaatsen weer open. Dwing af dat bedrijven mensen met een lichte beperking in dienst nemen. Mensen met een zwaardere beperking moeten weer terecht kunnen op de dagbesteding of in een dagopvang. Zorg dat de begeleiding bij het zelfstandig wonen op orde is door alle bezuinigingen terug te draaien. Dan neem je oorzaken weg met als gevolg dat de statistieken weer gaan kloppen. Niet andersom!
En een tip voor Aedes. Stop direct met het bouwen van huizen in de steden. Net zo lang tot je hebt binnengehaald wat je nodig hebt om de waarde van het corporatiebezit op peil te houden. Want een slechte leefbaarheid kost handen vol geld. Geld dat door mensen met lage inkomens bijeen is gebracht. Dan is het zuur dat dit geld wordt besteed aan dure huur of koopwoningen voor mensen die slechts de statistiek dienen. Op deze wijze werp je je eigen beperking op.
